تحقیقات درباره بین‌المللی شدن شرکت ها از سالهای ۱۹۷۰ شروع و فرایند بینالمللی شدن به یک زمینه تحقیقاتی برجسته تبدیل شد که پژوهشهای زیادی در آن سالها درباره آن صورت گرفت. اگر

 چه با توجه به کمبود قابل ملاحظه مطالعات روی فعالیت های شرکتها و توسعه قبل از آغاز عملیات جهانی شدن آنها هنوز پژوهش در این زمینه نیاز به توسعه دارد گام اول در فرایند بین المللی شدن توسعه جهانی بر پایه پیش بین المللی شدن است. بین المللی شدن شرکتها فرایندی طولانی است که نیاز به منابع و مدلهای مدیریت برای موفق شدن دارد. فرایند بین المللی شدن به معنای فرایند تکاملی فعالیتهای صادراتی یک شرکت است که مورد تحقیقات تجربی زیادی قرار گرفته است که در این پژوهش به معرفی چهار مدل پرداخته شد.

در مدل آپسالا فرایند بین المللی شدن فرایندی مرحله به مرحله است که شرکتها ابتدا باید وارد کشورهای دارای فاصله فرهنگی یا روانی اندک نسبت به کشور مادر یا مبدأ هستند شوند. فرض اصلی آپسالا بر این مبنا قرار دارد که عدم وجـود دانش در مورد بازارهای خارجی مانع عمده ای در فعالیتهای بین المللی است و چنین دانشی باید کسب گردد و عدم اطمینان نیز از طریق یادگیری کاهش مییابد.

مدلهای مبتنی بر نوآوری به بین المللی شدن شرکتها از دیدگاه نوآوری نگاه میکنند. بر طبق این مدل¬ها می توان به بین المللی شدن به صورت فرایند یادگیری در پذیرش یک نوآوری یا ایده جدید نگریست.

به طور کلی هر دو نوع مدل رفتار گرا می باشند. تأکید مدلهای یـو بـر تئوریهای یادگیری است در حالیکه مدلهای آی فرایند بین المللی شدن را به صورت مرحله به مرحله نشان میدهند.

در دیدگاه شبکه ای در فرایند ورود به بازارهای خارجی شرکت در انزوا فعالیت نمی کند بلکه از طریق برقراری روابط گوناگونی با عرضه کنندگان مشتریان رقبا و سایرین (مثل کارگزاران دولتی فعالیت می کنند. ـد. فرضیه اصلی مدل شبکه بر این اساس قرار دارد که هر شرکت مبتنی بر منابعی است که توسط شرکتهای دیگر کنترل می شود و شرکتها به این گونه منابع از طریق موقعیتهای خود در شبکه دسترسی پیدا می کنند.

دیدگاه شبکه ای پیشنهاد مـی کنـد کـه استراتژیهای شرکت برای صادرات، تحت تأثیر انواع روابط موجود در شبکه قـرار می گیرد که این گونه روابط ممکن است پیشرفت ورود را تسهیل نموده و یا از آن جلوگیری به عمل آورد.

نهایتا مدلهای مبتنی بر منابع، تمرکز بر ویژگیهای قابل نگهداری و منحصر به فرد شرکت به عنوان مزیت ویژه یا رانتهای اقتصادی دارد. بر طبق این مدل به جریان در آوردن ذخیره ای از منابع با وابستگی متقابل منحصـر بـه فرد، شرکت را قادر به انجام فعالیت های بین المللی می نماید.

آنچه مسلم است با توجه به ماهیت شرکتهای کوچک و متوسط و به خصوص استارت آپها و عدم اطلاع آنها از الزامات ورود به بازارهای صادراتی و شروع صادرات با یک مدل ترکیبی و بومی حسب توانمندیهای شرکت، الزامات بازار هدف و ماهیت محصولات صادراتی به کار گرفته شود.

در خصوص مدل مورد استفاده ارزیابی آمادگی صادراتی در این طرح، به جهت ضرورت به کارگیری مدل جامع و کامل از ترکیب سه مدل Uppsala ، مدل پیش صادرات و مدل IRI استفاده می شود و در نهایت با تدوین ۱۰ شاخص اصلی که ۶ شاخص سطح آمادگی شرکت و ٤ شاخص سطح آمادگی محصول را اندازه گیری می کند. برای هر کدام از شاخص های اصلی متشکل از تعدادی زیر شاخص های کلیدی عملکرد KPI و در مجموع ۳۲ زیر شاخص تعیین شده است که در بخش های بعدی امتیاز و اطلاعات مربوط به هریک آمده است.

ضمنا با توجه به درجه اهمیت میزان تاثیر در سطح آمادگی شرکت و میزان پیچیدگی هر یک از شاخص ها دارای یک وزن می باشند.

شاخص آمادگی صادراتی در دو جنبه ارزیابی شرکت و ارزیابی محصولات مورد بررسی قرار می گیرد.

ابزارهای مختلفی – بسته به پیچیدگی و میزان اعتبار دادهها – در ارزیابی مدنظر قرار میگیرد که این ابزارهـا شــامل موارد زیر است:

پرسشنامه ها ،خودسنجی تشخیص مصاحبه ها بازدید از محل بازدید از نمونه های ،محصول ارزیابی مشاوران و همفکری با سایر سازمانهای حمایت کننده یا مجریان پروژه

در این پروژه از همه ابزارهای فوق الذکر استفاده خواهد شد.

بخشی از سوالات موجود در پرسشنامه ها و سنجه ها که مربوط به ارزیابی شرکت می باشد شامل موارد ذیل می شود:

خط تولید محصول منحصر به فرد و قابل رقابت، ظرفیت طراحی دوباره محصول ظرفیت تولید اضافه کنترل کیفیت، حساب بانکی سیستم ثبت هزینه و درآمد منابع مالی شرکت، مجوز صادرات پرسنل مسلط به زبان خارجی، مشتریان و مراجع در بازار صادراتی هدف قابلیت پابرجا ماندن به مدت دو سال بدون کسب سود زیاد و…

بعد از مراحل ارزیابی ،شرکت نوبت به ارزیابی محصول میرسد که موارد زیر را مورد بررسی قرار میدهند:

پتانسیل بازارشامل موفقیت در بازار داخلی دانش رقابت و برابری قیمت تمام شده در مقایسه با رقبا

قابلیت سازگاری محصول شامل قابلیت سازگاری محصول بسته بندی برچسبها دفترچه راهنما و مواد بازاریابی

ساختار هزینه شامل هزینه ورودی بالاسری حمل و نقل و خدمات واردات قابل اجرا

محصول رقیب شامل دانش مقایسه مزایا و معایب محصول خود و پتانسیل جایگزینی محصول

پیچیدگی محصول محصولات پیچیده که به سطح بالای پشتیبانی نصب یا سرویس منابع و یا توجه شرکت های بزرگتر نیاز دارند

حقوق فروش محصولات در سطح بین المللی آیا محصول با محدودیت مجوز یا حق امتیاز روبه رو است؟